آیین سیک: فلسفه، تاریخ و جایگاه اجتماعی
آیین سیک یکی از آیین‌های جوان است که در سده پانزدهم میلادی در منطقه پنجاب هند شکل گرفت. این آیین با تأکید بر یکتاپرستی، برابری انسان‌ها و زندگی اخلاق‌مدار، توانسته است جایگاه ویژه‌ای در میان پیروان خود به‌دست آورد.
آیین سیک با تولد گورو نانک در سال ۱۴۶۹ میلادی آغاز شد. او نخستین گورو و بنیان‌گذار این آیین بود که آموزه‌های خود را در راستای وحدت الهی، نفی خرافات و برابری انسان‌ها بنا نهاد. پس از او، نه گوروی دیگر آمدند که هر یک در گسترش و تثبیت این آیین نقش داشتند.
گورو گوبیند سینگ، دهمین و آخرین گوروی انسانی، در سال ۱۷۰۸ اعلام کرد که پس از او، کتاب مقدس «گورو گرانت صاحب» به‌عنوان گوروی دائمی و نهایی شناخته خواهد شد.
فلسفه آیین سیک بر اصول زیر استوار است:
- یکتاپرستی و باور به وجود الهی واحد
- برابری همه انسان‌ها فارغ از جنسیت، طبقه اجتماعی یا قومیت
- زندگی صادقانه، تلاش برای عدالت اجتماعی و مبارزه با خودپرستی
- رد خرافات، بت‌پرستی و مناسک غیرعقلانی
- پایبندی به اصول خانوادگی و وفاداری به همسر
- ترکیب زندگی معنوی و مادی به‌عنوان دو جنبه مکمل
در متون مقدس سیک، واژه «گورو» اغلب مترادف با خداوند به‌کار می‌رود، و عبادت در این آیین بر محور «نام» یا اسم الهی متمرکز است.
سیک‌ها در خانه و معابد به عبادت می‌پردازند و سرودهایی از کتاب مقدس را می‌خوانند. معابد آنان، که «گوردوارا» نام دارند، دارای غذاخوری عمومی هستند که در آن غذا به‌صورت رایگان میان همه افراد، از جمله تازه‌واردان، تقسیم می‌شود.
معبد زرین در شهر آمریتسار، مرکز ایالت پنجاب، مهم‌ترین پرستشگاه آیین سیک است و معماری آن از سبک اسلامی الهام گرفته شده است.
پیروان آیین سیک به اصول اخلاقی و رفتاری خاصی پایبندند. برخی از ممنوعیت‌های این آیین عبارت‌اند از:
- کوتاه کردن موی سر و بدن
- مصرف مواد مخدر، الکل، تنباکو
- دستورات مذهبی مانند روزه، تطهیر مذهبی، ختنه و عبادت قبور
- روابط جنسی خارج از ازدواج
- زندگی منزوی یا راهبانه
- وجود طبقه روحانی یا راهبان
- قربانی کردن حیوانات در مناسبت‌های مذهبی
- دروغ، غیبت، تهمت و لاف‌زنی
- خوردن گوشت حیواناتی که طی مراسم مذهبی کشته شده‌اند
همچنین، سیک‌ها موظف‌اند پنج نماد مذهبی را همراه داشته باشند که شامل دستبند فلزی، شانه کوچک و خنجر است.
آیین سیک در بستر تاریخی گفت‌وگوی اسلام و هندوئیسم شکل گرفت. گورو نانک با علمای مسلمان و هندو نشست و برخاست داشت و از قرآن و متون مقدس هندوها آگاهی داشت. او از قرآن با احترام یاد می‌کرد و برخی مفاهیم مانند یکتاپرستی را از آن اقتباس کرد. با این حال، آیین سیک خود را مستقل از هر دو دین می‌دانست و مبلغین آن با احترام، اما با هدف جذب پیروان، به مسلمانان و هندوها آموزش می‌دادند.
طبق سرشماری سال ۲۰۱۱ هند، جمعیت سیک‌ها حدود ۲۰.۸ میلیون نفر است که ۱.۷٪ از جمعیت کل کشور را تشکیل می‌دهند. با وجود اینکه در سطح ملی اقلیت محسوب می‌شوند، در ایالت پنجاب اکثریت را دارند و این منطقه به‌عنوان سرزمین معنوی آنان شناخته می‌شود.
منابع:
https://www.britannica.com/topic/Sikhism/Sects-and-other-groups
نظر شما